Loading...
TR EN

Artı Uçta Duygudurum & Yetenek

Duygudurumun artı uçlarda seyrederek, insan beyninin aşırı hızlı ve yoğun çalıştığı manik ya da hipomanik dönemler ile seyreden Manik Depresif yani İki Uçlu-Bipolar Duygudurum Bozukluğu tarihe iz bırakmış pek çok başarılı insanı etkilemiştir. Van Gogh, Elizabeth Taylor, Cary Grant, Sylvia Plath, Marilyn Monroe, Michelangelo Buonarroti, Florence Nightingale, Peter Tchaikovsky, Wolfgang Amadeus Mozart, Robert Schuman, Ludvig Von Beethoven, George Frederick Handel, Syd Barret, Kurt Cobain, Virginia Woolf, Isaac Newton, Napolyon Bonaparte, Abraham Lincoln, Ernest Hemingway, Victor Hugo, Nikolayeviç Tolstoy , Emily Elizabeth Dickinson, Winston Churchill, Martin Luther, ve Theodore Roosevelt ilk akla gelenler olup, tarihte ve bugün sıradışı bir yeteneği olan pek çok insanın kendilerinde ya da yakın akrabalarında bu duygudurum halinin görülme riski ihtimali genel toplumdan daha yüksek olarak saptanmıştır.

Hollandalı ressam Van Gogh’un diğer kardeşlerinde de şizofreni, depresyon ve intihar girişimi gözlenmiştir. Van Gogh, uykusuzluğunu gidermek ve duygusal dalgalanmalarını kontrol altına almak için o zaman popüler bir içki olan absinthe kullanıyordu. ‘Absinthe drinker’ bilinen tabloları arasındadır. %75 alkol içeren absinthenin yoğun kullanımı sonrasında geçirdiği krizlerden birinde kendi yağlı boya tablolalarından birini yemeye kalktı. Bir başka psikotik özellikli atağında ise sol kulağını kesip genelevdeki sevgilisine armağan etti. Van Gogh, yaşamının son on yılı boyunca yaklaşık 900 suluboya/yağlı boya resim ve 1100 karakalem çalışma üretmiştir. En meşhur eserlerini ise ömrünün son iki yılında yapmıştır. Yaşarken yalnızca bir tablosu satılmıştı. 1890 yılında bir gün yolda hızlı adımlarla yürürken kendi kendine mırıldanıyordu…‘Bu imkansız …Bu imkansız …’ ve o günün sonunda kendini göğsünden vurarak intihar etti.

Yine tanısı muhtemelen bipolar bozukluk ya da manik depresif bozukluk olan, İspanyol ressam, heykeltraş Pablo Picasso, bilinen en üretken sanatçılar arasında yer almaktadır. Guiness rekorlar kitabına göre 13.500 resmi; 100.000 baskısı; 34.000 kitap resmi; 300 seramik heykeli olmak üzere ömrüne sığdırdığı toplam 150.500 eseri mevcuttur. ‘Her şeyi söylemem ama her şeyin resmini yaparım…’ Pablo Picasso’nun ünlü bir ifadesidir. Pablo Picasso 1937 de Almanların saldırısıyla Guernica kasabası bombalandığında, insanların yaşadığı felaketi yalnızca bir gece de yaptığı ‘Guernica’ adını verdiği tablosuna yansıttı.Bir gün sergisini gezen Alman Generalin ‘Bu resmi siz mi yaptınız?’ sorusuna ‘Hayır siz yaptınız!’ diye yanıtını verdi.

2012 Mayıs ayında 119.9 milyon dolara satılarak, açik arttırma yoluyla satılan en pahalı sanat eseri olarak tarihe geçen Çığlık isimli tablosuyla tanınmış Norveçli ekspresyonist ressam Edvard Munch, bu tabloda yaşadığı psikozun resme dökmüştür. Yaşadığı bir manik atak sırasında sol elinin parmağını vuran,çok kez intihar girişimleri nedeniyle hastanede yatarak tedavi gören ressam. “ Hastalık, delilik ve ölüm beşiğimin başucunda nöbet bekleyen ve ömrüm boyunca yanımdan ayrılmayan kötü meleklerdir…" diye yazdı.


Oyunculuk becerileri ve güzelliğinin yanı sıra Hollywood da yaşam tarzı ve yaptığı çok sayıda evliliğiyle de tanınan iki Oscar ödüllü Elizabeth Taylor Hollywood'un altın çağının büyük oyuncularından biri olarak kabul edilir. 60 ‘ ın üzerinde flim ve dizide oynana birçok seslendirme yapan güzel oyuncu 79 yaşında kalp yetmezliğinden vefat etmiştir.

Amerikalı şair, yazar Sylvia Plath hayatı boyunca ileri derecede manik-depresif bozuklukla boğuştu. Sırça Fanus adlı eseri yaşadıkları ve depresyonu üzerine bilgi veren bir otobiyografi niteliğindedir. Şiirlerinde intihar girişimlerini açıkça anlatır. ‘Yine yaptım, on yılda bir beceriririm bunu ben…’ Üçüncü on yılda ise denemekle kalmayıp başarır. 1963 yılında evinde havagazını açıp kafasını da fırının içine sokarak intihar eder.


ABD'li sinema oyuncusu, şarkıcı ve model. 20. yüzyılın en ünlü sinema yıldızlarından, seks sembollerinden ve pop ikonlarından biri olan Marily Monroe, henüz 36 yaşındayken hayata veda etti. Ölümünün ardından yapılan otopsi sonucunda ölüm sebebi yüksek dozda barbitürat alımı sonucu muhtemel intihar olarak ilan edildi.


Diğer bir manik defresif tanısı olan ünlü İtalyan rönesans dönemi ressamı, heykeltıraşı, mimarı ve şairi Michelangelo Buonarroti’dir. Papa II.Julius tarafından kendisine, en önemli başarılarından biri olacak Vatikan’ın yanındaki Sistine Şapeli’nin tavan resimlerinin yapılması işi verilir. Michelangelo, 48 metre uzunluğunda ve 13 metre genişliğinde olan bu tavanı, tam dört buçuk yıl, yukarıya kadar tırmanıp sırtüstü yatarak 343 figürle, tek başına süslemiştir.

Modern hemşireliğin öncüsü ve kurucusu olan gece gündüz demeden yaralılara baktığı için askerler tarafından ‘’The Lady with the Lamp yani Lambalı Kadın’’ olarak anılan Florence Nightingale, savaştan sonrada bekar kalıp Londra'da hemşirelik okulu açmıştır. 1907 yılında Liyakat Nişanı alan ilk kadın olmuştur. 1910 yılında ölmüştür. 1961 yılında, Türkiye'de, Şişli'de açılan ilk Yüksek Hemşirelik Okulu'na onun adı verilmiştir. Doğum günü olan 12 Mayıs, tüm dünyada hemşireler günü olarak kabul edilmiştir.


Arapçada P harfinin olmamasından dolayı Arap dünyasında Eflatun olarak anılan Platon, çok önemli bir Antik/Klasik Yunan filozofu olduğu gibi, matematikçi, felsefi diyaloglar yazarı ve Batı dünyasındaki ilk yüksek öğretim kurumu olan Atina Akademisinin kurucusudur. Bu akademi aynı zamandan günümüzdeki modern üniversite oluşumunun başlangıcı olarakta kabul edilir. Platon, akıl hocası Sokrates (Socrates) ve öğrencisi Aristoteles (Aristotle) ile birlikte, doğal felsefe, bilim ve Batı felsefesinin temellerini attı.

Alman Klasik müzik bestecisi Ludvig Von Beethoven ilk semptomlar 1812 de yaşadığı bir aşk üzüntüsü sonrasında başladı. 5 yıl süren bu psikoz döneminde en ünlü bestelerini yaptı. Yaşamı boyunca sağlık problemleri çeken Beethoven 1801’de Paget hastalığı nedeniyle işitme problemleri yaşamaya başlamış ve 1817’de tamamen sağır olmuştur. Bu dönemden sonra sağırlığı müzik yaşamını hiçbir şekilde etkilememiştir. Hatta 9. senfoniyi de sağırlık döneminde bestelemiştir.


Wolfgang Amadeus Mozart , Klasik Batı Müziği'nin, en üretken ve en etkili bestekârlarından biridir. 35 yıllık ömrüne 626 eser sığdırmıştır. Mozart, Avrupalı bestekârların en popülerlerindendir ve birçok eseri standart konser repertuarlarında kullanılır. Her geçirdiği depresyonun ardından oldukça üretken olmuş ve bir çok beste yapmıştır. Genelde sabah erken saatlerde uyanıp gece geç saatlere kadar çalışan Mozart son 11 yılında, yılda ortalama 27 olmak üzere toplam 295 beste yapmıştır. Bunu hesapladığımızda günde ortalama 8 saat beste yapmış olması gerekmektedir. Günümüzde müzik tarihinin en büyük dehalarından biri olarak kabul görmüştür.


ABD'li şarkıcı-söz yazarı, müzisyen ve sanatçı, Nirvana grubunun en çok bilinen elemanı olan Kurt Donald Cobain’e manik depresif, madde bağımlısı tanısı konulmuştur. ‘Lityum’ isimli bir şarkı yazmıştır.



Fransız şair , yazar, devlet adamı Victor Hugo, Sefiller ve Notr Dame’ ın kamburu bilinen ünlü eserleri arasındadır.


Depresyonunun tedavisi için doktoru tarafından şiir yazmaya teşvik edilen Amerikalı şair Anne Sexton birçok şiirinde ölümden ve ölme isteğinden bahsederken o dönemde kaleme alınmaya cesaret edilemeyen cinsel objeleri, kadın erkek ilişkilerini de konu aldı. En önemli eserleri;

  • Tımarhaneye Giderken ve Dönerken, 1960
  • Yaşa ya da Öl, 1966
  • Delilik Kitabı, 1972
  • Ölüm Defterleri, 1974
  • Tanrı'ya Doğru Korkunç Kürek Çekiş, 1975

Hastalığı sırasında yaşadığı delüzyonları şu şekilde anlattı; Two ugly angels spoke to me; ‘Anne, Anne, come to us! to die of course…’


Fransız devriminin generali Fransa Cumhuriyetinin ilk başkanı olan Napolyon Bonapart; 1799-1804 yılları Fransız konsülü olarak hizmet etti.

  • 1804 te Napolyon-I adını alarak kendini imparator ilan edip kendi eliyle tacını giydi.
  • 1805 te ise İtalya da kendi kurduğu Cumhuriyeti lağvederek kendini İtalya kralı ilan etti.




Amerika Birleşik Devletleri 16. Başkanı Abraham LINCOLN, Amerika’nın 26. Başkanı Theodore Roosevelt, İngiliz devlet adamı Winston Churchill manik depresif tanısı ile değerlendirilir.


1953 yılında Pulitzer Ödülü, 1954 yılında ise Nobel Edebiyat Ödülü alan Amerikalı yazar, gazeteci Ernest (Miller) Hemingway 1961 yılında kendini av tüfeği ile vurarak intihar etti.



İngiliz feminist, yazar ve eleştirmen Virginia Woolf Otobiyografi niteliğindeki romanı ‘To the light house’, günlükleri, ve mektuplarını incelediğinizde psikoanalistler hastaları için ne yapıyorsa onun da kendisi için bunu yapmaya çalıştığı anlaşilmaktadır. 49 yaşına dek manik -depresif ataklar geçirmiş ve sonunda bedenine taşlar bağlayarak nehre atlayıp intihar ederek yaşamını yitirmiştir. İntihar etmeden önce eşi Leonard Woolf'a bıraktığı mektupta yaşadıklarını ve hastalığını şöyle dile getirmişti;

"Sevgilim, yine çıldırmak üzere olduğumu hissediyorum.Ve ben bu kez iyileşemeyeceğim. Sesler duymaya başladım. Odaklanamıyorum. Bu yüzden yapılacak en iyi şey olarak gördüğüm şeyi yapıyorum. Bu korkunç hastalık beni bulmadan önce birlikte bizim kadar mutlu olabilecek iki insan daha düşünemezdim. Artık savaşacak gücüm kalmadı. Hayatını mahvettiğimin farkındayım ve ben olmazsam, rahatça çalışabileceğini de biliyorum. Artık benim için her şey bitti. Sana sadece bir iyilik yapabilirim. Hayatını daha fazla mahvedemem...” 18 MART 1941

1005 ünlü insanın biyografisini incelediği çalışmasında Ludwig (Ludwig AM. American Journal of Psychotherapy 1992) yaratıcı insanlarda mani sıklığını %8.2 olarak bildirmiştir. 1994 te Ludwig (Ludwig AM. Am J Psychiatry. 1994) 59 kadın yazarı yaş ve eğitimsel olarak eşleştirilmiş kontrol grubu ile karşılaştırmış, ve yazarlarda depresyonu %59, manik atağı ise %19 sıklıkla kontrollerden anlamlı derecede daha sık gözlemlemiştir.